zarządzanie Kryzysowy świat, w którym żyjemy

Od dwóch lat ludzie poddawani są ciągłemu sprawdzianowi pod kątem emocji i stanu psychicznego. Niestety wiele osób ten sprawdzian przegrywa. Najpierw pojawił się koronawirus, który wywołał światową pandemię. To było coś zupełnie nieznanego. Narodziły się lęk, obawa, strach przed utratą zdrowia lub wręcz życia. Potem sukcesywnie rozszerzały się obostrzenia, z czasem coraz uciążliwsze. W końcu doszło do długotrwałego lockdownu i w efekcie konieczności zmiany dotychczasowych nawyków.

Pandemia i wojna na Ukrainie a stan psychiczny

Lockdown dobiegł końca, a świat zaczął wracać do normalności. Wtedy to jednak nadeszła wiadomość o wojnie na Ukrainie – tuż za granicą Polski. Wróciła obawa o bezpieczeństwo swoje i bliskich, której towarzyszył lęk o bezpieczeństwo kraju z uwagi na nieprzewidywalność prezydenta Rosji. Wspomnienia i znajomość historii obudziły demony strachu i zagrożenia. 

Zaangażowanie w pomoc uchodźcom z Ukrainy uchroniło wiele osób przed paraliżującym strachem, jako że myśli i działania zostały przekierowane na wsparcie ludzi szukających w Polsce schronienia. Niestety upływający czas i brak wiedzy na temat końca przywracają stres, zaburzenia nerwicowe, bezsenność lub wręcz uporczywe lęki.

Coraz więcej osób szuka pomocy u psychologów, psychiatrów czy coachów kryzysowych. Do tego procesu dołączają się pracodawcy. Jednym z nowych benefitów pozapłacowych stały się konsultacje z psychologami lub coachami oferowane nie tylko pracownikom, ale także ich bliskim. To krok w dobrą stronę w kontekście profilaktyki zdrowia psychicznego pracowników.

Czym jest kryzys psychiczny?

Kryzys psychiczny – zwany także emocjonalnym – to stan nierównowagi psychicznej, który ma przełomowe znaczenie. Jest punktem zwrotnym w życiu i wymaga natychmiastowych rozwiązań. W kryzysie zwykle rozstrzygają się kluczowe sprawy, np. stan zdrowia, relacje z partnerem, utrata życia przez bliską osobę lub sens dalszego życia, pracy.

Wydarzenie krytyczne należy odróżnić od sytuacji stresowej. Sytuacja stresowa jest trudna, ale można ją wytrzymać. Natomiast sytuacja krytyczna wymaga wprowadzenia zmian w relacjach, zachowaniu, życiu. Kryzysy emocjonalne występują nagle lub rozwijają się sukcesywnie.

Gerald Caplan i Erich Lindemann twierdzili, że kryzys emocjonalny stanowi zupełnie normalną reakcję na nieprzewidywalne w żaden sposób, niecodzienne wydarzenia krytyczne, wobec których dotychczasowe zasoby i umiejętności rozwiązywania problemów stały się niewystarczające. Kryzysy psychiczne są naturalną składową życia. Jednak jeśli takie wydarzenia dotykają człowieka raz za razem, dochodzi do przeciążenia organizmu, co odbija się na psychice. 

Fazy kryzysu psychicznego

Kryzys psychiczny, czyli kryzys emocjonalny, implikuje ryzyko pojawienia się poważnych zaburzeń psychicznych. Jednocześnie jednak daje szansę rozwoju. W momencie, w którym wyjdzie się z kryzysu pod okiem specjalisty, staje się osobą znacznie mocniejszą, dojrzalszą. Łatwiej też poradzić sobie w przypadku wystąpienia innej trudnej sytuacji.

Gerald Caplan wskazuje IV fazy reakcji kryzysowej:

• Faza szoku – brak mobilizacji do działania.
• Faza pobudzenia – rozpacz lub złość.
• Faza mobilizacji – poczucie wyzwolenia z kryzysu i myślenie o przyszłości.
• Faza nowej orientacji – odbudowanie poczucia własnej wartości i odzyskanie kontroli nad swoim życiem.

Jak dbać o siebie i najbliższych w niepewnej codzienności?

Większość ludzi zajęta jest stresującą pracą, codziennymi obowiązkami, rodziną, obserwowaniem sytuacji ekonomicznej czy śledzeniem wydarzeń za granicą polsko-ukraińską. Sprawy związane ze zdrowiem psychicznym odkłada się na drugi plan. Czas dla samego siebie jest ostatnim punktem na liście. Rodzi się poczucie, że myślenie o sobie jest czymś egoistycznym, że nie wypada tego robić.

Warto zastanowić się nad prawdziwymi priorytetami i zaufać intuicji. W celu samodzielnego zdobycia wiedzy w tym zakresie można przeczytać poradnik, wysłuchać podcastu, obejrzeć nagranie na YouTubie lub odbyć rozmowę z psychologiem. Można również podjąć współpracę z coachem, psychologiem lub terapeutą, czyli specjalistami mającymi wykształcenie i doświadczenie. Na naszej stronie znajdą Państwo ekspertów, którzy specjalizują się w danej dziedzinie. Oferujemy bezpłatną kilkunastominutową konsultację z wybranym coachem, by na jej podstawie podjąć decyzję o współpracy.

7 sposobów na dbanie o siebie i innych

Nasi eksperci zdradzają 7 skutecznych sposobów na to, jak zadbać o siebie i najbliższych w niepewnej codzienności.

1. 1. Zatroszcz się o jakościowe relacje z bliskimi i przyjaciółmi. Potrzebujecie siebie nawzajem – fizycznie i psychicznie, emocjonalnie.
   2. Zadbaj o regularne odżywianie w gronie bliskich. Regularne wspólne posiłki sprzyjają budowaniu relacji. Są czasem na żartowanie i poznawanie siebie nawzajem. Pamiętaj też, że jesteś tym, co jesz. Zwracaj uwagę, co kupujesz oraz co i jak przygotowujesz na posiłek. Rozważ wspólne przygotowanie zdrowych dań.
   3. Zadbaj o kondycję fizyczną. Sport ma zbawienny wpływ nie tylko na ciało, ale także na psychikę. Ruch polepsza nastrój, obniża poziom stresu i lęku, wzmacnia samoocenę, a nawet poprawia funkcje poznawcze. Nie każdy może codziennie uprawiać sport, jednak wartościowy ruch to także spacer z bliskimi lub psem czy uprawa ogródka. Najważniejsze jest wybranie takiego rodzaju ruchu, który sprawia przyjemność.
   4. Planuj i organizuj swój czas, aby zadbać o siebie i aby każdy z Twoich bliskich miał miejsce na rozmowę i kontakt z Tobą. To pozwoli Wam zauważyć, ile czasu przecieka każdego dnia między palcami. Wydzielenie dodatkowego czasu tylko dla siebie może być trudne. A jednak bycie tylko ze sobą i swoimi myślami pozwala zastanowić się nad tym, w jakim kierunku chce się podążać, jakie cele realizować tu i teraz, jak je zaplanować krok po kroku.
   5. Naucz się asertywności. Masz prawo do własnych decyzji. Umiejętność odmawiania bywa trudna i kłopotliwa, nie można jednak zapominać o prawie do odmowy. Nieustanne godzenie się na kolejną prośbę bliskich bądź kolegów z pracy może doprowadzić do pojawienia się negatywnych emocji, a w rezultacie niepotrzebnych konfliktów. Troszczyć o siebie znaczy m.in. stawiać granice z poszanowaniem granic innych osób.
   6. Zadbaj o regularny sen. Ważny jest work-life balance: 8 godzin pracy zawodowej, 8 godzin działań poza pracą, 8 godzin snu. Uczyń z regularnego snu rutynę. Unikaj dodatkowych dawek kofeiny i cukru późnym popołudniem. Staraj się zredukować stres. Zrób listę czynności, które wpłyną na odprężenie. Porozmawiaj z przełożonym i poproś, by nie dawał Ci dodatkowych lub nadmiernie obciążających obowiązków. Przyjrzyj się konfliktom w miejscu pracy, ponieważ one także przekładają się na jakość snu. Staraj się dociec przyczyny konfliktu i wyeliminować ją.
   7. Zadbaj o to, by dostarczać sobie pozytywnych wzmocnień i emocji. Pozytywne emocje są niezbędne dla zdrowia biologicznego, psychologicznego i społecznego. Stymulują do działania. 

Podsumowanie

To, w jaki sposób ludzie radzą sobie z kryzysem, zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są:

• rodzaj wydarzenia krytycznego,
• zasoby emocjonalno-psychiczne danego człowieka,
• rodzaj wsparcia i pomocy otrzymanych od początku wystąpienia objawów.

Z każdego kryzysu emocjonalnego można wyjść silniejszym, dojrzalszym, mądrzejszym. Zawsze i wszędzie da się zacząć wszystko od nowa. Mając doświadczenie i świadomość, że dało się radę w obliczu kryzysu psychicznego, znacznie łatwiej będzie znieść kolejny – jeśli taki wystąpi. Pierwszy rok może stanowić coaching.